Witam, Od urodzenia mam pieprzyk na żuchwie (ok 1 cm średnicy), od zawsze miałam na nim sporo ciemnych długich włosów. Gdy byłam młoda zaczełam przycinać te włoski, ale w liceum poszłam za radą koleżanki i od paru dobrych lat wyrywam te włosy pensetą. Zmiana od tamtej pory się nie zmieniła, jednakże zaniepokoiłam się bo ostatnio się dowiedziałam ze nie należy drażnić takich miejsc. KOBIETA, 22 LAT ponad rok temu Dermatologia Zmiany skórne Włosy Trądzik - podstawowe informacje Lek. Iwona Stajkowska Dermatolog, Poznań 71 poziom zaufania Proszę zbadać znamię dermatoskopowo lub wideodermatoskopowo w celu uniknięcia zmian złośliwych Pozdrawiam Iwona Stajkowska Specjalista w dziedzinie dermatalogii i wenerologii. Członek Stowarzyszenia Lekarzy Dermatologów Estetycznych i Akademii Czerniaka. Odznaczona Laurem Pacjenta w latach 2012, 2013 i 2014. 0 redakcja abczdrowie Odpowiedź udzielona automatycznie Nasi lekarze odpowiedzieli już na kilka podobnych pytań innych znajdziesz do nich odnośniki: Usuwanie włosków w obrębie pieprzyka – odpowiada Lek. Iwona Stajkowska Zdarty naskórek na twarzy w okolicy ucha a pieprzyk – odpowiada Lek. Iwona Stajkowska Powiększający się pieprzyk na skórze – odpowiada Lek. Iwona Stajkowska Czy usuwanie włosków na pieprzyku jest bezpieczne? – odpowiada Lek. Izabela Lenartowicz Depilacja maszynką włosów wyrastających ze znamienia – odpowiada Anna Adamowicz Usuwanie niewielkich pieprzyków na twarzy – odpowiada Lek. Iwona Stajkowska Usuwanie pieprzyka – odpowiada Lek. Małgorzata Horbaczewska Pieprzyk na twarzy, z którego wyrastają włoski – odpowiada Lek. Ewa Rybicka Powstawanie nowych pieprzyków i ściemnianie zmian barwnikowych – odpowiada Dr n. med. Maciej Pastuszczak Czy możliwe jest usunięcie tego pieprzyka laserem? – odpowiada Redakcja abcZdrowie artykuły Melanocyty - właściwości, funkcje, najczęstsze schorzenia Melanocyty to komórki pigmentowe, które odpowiadaj Pieprzyk - rodzaje, rozwój czerniaka skóry, diagnostyka znamion, wskazania do usunięcia Są kobiety, dla których pieprzyk stanowi znak rozp Wysłała męża do dermatologa. Pokazała, w jaki sposób lekarz "oznakował" mężczyznę Młoda kobieta była zaniepokojona licznymi pieprzyk
Pozwala na dokładne przyjrzenie się zmianom skórnym w wielokrotnym przybliżeniu. Może być wykorzystywana u każdego pacjenta - bez względu na wiek. Trwające zaledwie kilkanaście minut badanie dermatoskopowe uważane jest za jedno z najważniejszych badań w diagnostyce czerniaka złośliwego. Jest całkowicie bezbolesne - wymagaLatem na liściach orzecha włoskiego pojawiają się ciemne plamy. Plamy takie obserwuje się także na dojrzewających owocach orzecha. W momencie, kiedy orzechy dojrzewają, skóra na nich nie pęka, tylko czarna przylega i zasycha. Orzechy na drzewie są czarne, a w środku gniją. Też masz ten problem z orzechem włoskim? Zobacz dlaczego orzechy włoskie czernieją i jak sobie z tym poradzić! Dlaczego orzechy włoskie czernieją?Fot. 1945irenka, Poczerniałych i gnijących owoców orzecha nie da się już uratować. Orzechy takie nie nadają się do jedzenia. Dlatego w czasie zbiorów trzeba owoce przejrzeć i odrzucić te poczerniałe. Na szczęście zawsze zostaje sporo zdrowych orzechów, którymi możemy się cieszyć :-)Ratować możemy i musimy natomiast całe drzewo, gdyż czernienie i gnicie orzechów może być powodowane przez dwie groźne choroby orzecha z nich to antraknoza orzecha włoskiego. Wywołuje ją grzyb Gnomonia leptostyla. Objawy tej choroby najczęściej obserwuje się na liściach i owocach orzecha włoskiego. Na liściach, głównie pomiędzy nerwami, pojawiają się żółte plamy, które potem ciemnieją, aż w końcu liść brunatnieje i zasycha. Porażone liście jesienią mogą przedwcześnie opadać z drzew. Podobne plamy pojawiają się też na owocach orzecha włoskiego, często koncentrują się po jednej stronie owocu. Orzechy z czarnymi plamami nie dojrzewają i opadają. Plamy mogą pojawić się też na pędach podobne objawy powoduje inna choroba, którą łatwo pomylić z antraknozą. Jest to bakteryjna plamistość orzecha włoskiego, a wywołuje ją bakteria Xanthomonas campestris pv. juglandis. W przypadku bakteryjnej plamistości nie zaobserwujemy jednak białego nalotu grzybni w obrębie plam, który zazwyczaj towarzyszy antraknozie. Pojawiające się plamy będą też nieco drobniejsze. Warto też przyjrzeć się pędom orzecha włoskiego. W przypadku antraknozy, na pędach pjawiają się plamy, które z czasem ciemnieją. W przypadku bakteryjnej plamistości na pędach pojawiają się nie plamy, a smugi. W obu przypadkach konieczne jest wycinanie pędów z objawami porażenia, szczególnie gałęzi najsilniej porażonych chorobą. Niezwykle ważne jest też wygrabianie i usuwanie liści opadłych pod orzechem włoskim, gdyż to właśnie na liściach patogen zimuje i potem na wiosnę dokonuje ponownej infekcji drzewa. Niezbędne są też opryski. Z chorobą bakteryjną walczymy za pomocą preparatów Miedzian 50 WP oraz Miedzian Extra 350 SC. Drzewo należy opryskać dwukrotnie, w odstępach dwutygodniowych, w okresie od momentu pękania pąków do czasu kwitnienia kwiatów przypadku antraknozy orzecha włoskiego również pomocny będzie Miedzian. Pierwszy oprysk Miedzianem przeciwko antraknozie wykonujemy na początku maja, kiedy tylko pojawią się pierwsze wykształcone liście. Drugi zaś tuż przed kwitnieniem kwiatów żeńskich. Opryski przeciwko czernieniu orzechów włoskichFot. Target Oprócz Miedzianu, warto wykonać też opryski preparatem grzybobójczym Signum 33 WG. Stosować go możemy od początku fazy kwitnienia do końca fazy rozwoju owocu, wykonując dwa opryski w odstępie 14 w/w preparaty przeciwko chorobom orzecha włoskiego można zamówić w sklepie naszego poradnika. Gwarantujemy atrakcyjną cenę i szybką wysyłkę. Aby zobaczyć ofertę, naciśnij przycisk poniżej. Przeczytaj również: Orzech włoski - odmiany, uprawa, sadzenie, cięcie Orzech włoski nie jest trudny w uprawie, a jego owoce są nie tylko smaczne ale i bardzo zdrowe. Warto mieć w swoim ogrodzie choć jednego orzecha włoskiego ale trzeba uważać, gdyż drzewo to może się mocno rozrastać. Dowiedz się więcej jak wygląda sadzenie i uprawa orzecha włoskiego oraz wybierz odpowiednią odmianę. Więcej... Kiedy zbierać i jak przechowywać orzechy włoskie? Jaki jest najlepszy termin zbioru orzechów włoskich i jak długo można je przechowywać? Na wszystkie te pytania odpowiada nasz ekspert. Zobacz kiedy zbierać orzechy włoskie i jak je przechowywać aby jak najdłużej zachowały świeżość! Więcej... Czy można kompostować liście orzecha włoskiego? Kompostowanie liści orzecha włoskiego budzi wiele wątpliwości. Wynika to z powszechnie znanego negatywnego wpływu orzecha włoskiego na rosnące w jego pobliżu rośliny. Czy oznacza to, że musimy rezygnować z bogatego źródła materii organicznej, jaką są opadające jesienią liście tego drzewa? Więcej...
Każdego roku w Polsce diagnozuje się około 2 do 2,5 tys. Przypadków zachorowania na czerniaka. Z tego 3-15 proc. Stanowią tak zwane czerniaki występujące rodzinnie, do których predyspozycje dziedziczymy w genach. Dzięki badaniom genetycznym możliwe jest wykrycie czerniaka we wczesnym stadium. Czerniak a pieprzyk – kiedy do dermatologa?
W listopadzie usuwałam laserowo (u dermatologa) wypukły pieprzyk na brodzie. Z pieprzyka wyrastały włoski. Pieprzyk ładnie usunięto, zagoiło się, ale włoski zaczęły odrastać. Dermatolog zalecił poprawę usuwania laserem głębiej, aby dotrzeć do mieszków włosowych. Tydzień temu wykonał kolejny zabieg laserem, ale niestety już teraz widzę, że włoski wciąż rosną. Czy ma sens dalej poprawiać? Co zrobić, aby się tych włosków pozbyć raz na zawsze? KOBIETA, 34 LAT 6 miesięcy temu Poparzenia słoneczne Dzień dobry, zabieg laserowego usuwania włosów wymaga kilkukrotnego powtórzenia w określonych odstępach w zależności od partii ciała ponieważ uszkodzeniu ulegają jedynie włosy w fazie anagenu czyli wzrostu. Efektywność zależy również od koloru, grubości i głębokości włosów a także umiejętności, wiedzy operatora i sprzętu. Pozdrawiam serdecznie Justyna Sobczyńska Flawless skin 0 Nasi lekarze odpowiedzieli już na kilka podobnych pytań innych znajdziesz do nich odnośniki: Jak pozbyć się tych włosków na brzuchu? – odpowiada Mgr Justyna Sobczyńska Czy możliwe jest wypełnienie wgłębienia kwasem hialuronowym? – odpowiada Lek. Izabela Lenartowicz Czy usuwanie włosków na pieprzyku jest bezpieczne? – odpowiada Lek. Izabela Lenartowicz Pieprzyk na twarzy, z którego wyrastają włoski – odpowiada Lek. Ewa Rybicka Czy mam ponownie usunąć pieprzyki? – odpowiada Lek. Izabela Lenartowicz Czy zabiegi laserowe są bezpieczne? – odpowiada Dr n. med. Diana Kupczyńska Ciemna kropka i włosek na pieprzyku – odpowiada Lek. Izabela Lenartowicz Trwale usunięcie włosków wyrastających z pieprzyka – odpowiada Lek. Tomasz Budlewski W jaki sposób mogę pozbyć się tego pieprzyka? – odpowiada Lek. Karol Gołębiewski Wrastanie włosków po użyciu depilatora – odpowiada Anna Adamowicz artykuły
Oceń. Czerniak jest nowotworem złośliwym wywodzącym się z melanocytów, czyli komórek barwnikowych skóry. Występuje głównie na skórze, ale może także lokalizować się na błonach śluzowych i gałce ocznej. Nowotwór ten charakteryzuje się szybkim wzrostem, dużą złośliwością i niską wrażliwością na leczenie.
Zdrowe zakupy Czerniak złośliwy (melanoma) słusznie cieszy się złą sławą. Choć to nowotwór relatywnie rzadki - zaledwie 7% przypadków raka skóry i 1% spośród wszystkich złośliwych zmian - cechuje się kiepskimi rokowaniami i tendencją do przerzutów. Niestety diagnostyka i leczenie pozostawiają wiele do życzenia, co w praktyce oznacza, że sporo przypadków wciąż rozpoznaje się w zaawansowanych stadiach - na tyle późno, że chorym pozostaje ledwie kilka czy kilkanaście miesięcy życia. Co gorsza, nawet świadomość zagrożenia czerniakiem skóry i systematyczna profilaktyka oparzeń słonecznych nie przechylają szali na naszą stronę. Rak może bowiem rozwinąć się wszędzie tam, gdzie znajdują się melanocyty - komórki pigmentowe wytwarzające melaninę - a więc w oku, pod paznokciem czy w błonach śluzowych (przewodu pokarmowego, układu moczowego lub oddechowego). W kręgu chorób Nie tylko wcześniejsze występowanie raka skóry (czerniaka, podstawnokomórkowego lub kolczystokomórkowego) zwiększa ryzyko zachorowania. Również pacjenci ze zdiagnozowanymi chłoniakami nieziarniczymi (zwłaszcza przewlekłą białaczką limfatyczną) muszą liczyć się z takim prawdopodobieństwem. Co ciekawe, ryzyko rozwoju czerniaka jest istotnie większe wśród osób otrzymujących chemioterapię zawierającą w swoim schemacie fludarabinę lub jej połączenie z rytuksymabem, a także wiąże się z wcześniejszą obecnością chorób autoimmunologicznych aktywujących komórki T1. Również pacjenci z łuszczycą są bardziej narażeni na rozwój czerniaka, co stwierdzono na podstawie danych 10 947 osób z tą dermatozą, z których u 64 rozpoznano go później2. Jeszcze ciekawsze zależności odkryto między czerniakiem a chorobą Parkinsona. W jednym z dużych badań, którego wyniki zostały opublikowane w ubiegłym roku, zidentyfikowano ponad 1,5 tys. przypadków współwystępowania tych schorzeń. Okazało się, że osoby cierpiące na parkinsona są czterokrotnie bardziej narażone na czerniaka, a u chorych z czerniakiem występowało 4 razy większe ryzyko rozwoju choroby Parkinsona. Co więcej, analiza wykazała zwiększone 35-letnie skumulowane jej ryzyko u pacjentów z rakiem (11,8%) w porównaniu z grupą kontrolną (2,6%). Przyczyny tych zależności nie do końca są jasne, ale mogą obejmować nieprawidłowości na poziomie genetycznym, środowiskowym lub odpornościowym3. Bibliografia J Clin Oncol 2015; 33 (28): 3096-3104 J Eur Acad Dermatol Venereol 2016; 30 (1): 83-85 Mayo Clin Proc 2017; 92 (7): 1070-1079 Na przykładzie tego nowotworu złośliwego skóry łatwo zrozumieć, jak względne mogą być liczby. Z jednej strony w Polsce czerniaki występują dość rzadko (standaryzowany współczynnik zachorowalności wynosi ok. 4,9/100 tys., co odpowiada w ostatnich latach ok. 3,1 tys. zachorowaniom rocznie). Jednak z drugiej strony charakteryzują się największą dynamiką wzrostu liczby zachorowań. W latach 1980-2010 zwiększyła się ona w naszym kraju niemal 3-krotnie1. Naukowcy przewidują niestety, że ta tendencja nie ulegnie zmianie i z czasem będzie tylko gorzej. A jest się czego bać, bo czerniak to naprawdę podstępny wróg i choć coraz lepiej rozumiemy mechanizm jego rozwoju, tak naprawdę wciąż nie potrafimy go pokonać. Jak powstaje czerniak? Na pewno wiadomo, że ten rodzaj nowotworu powstaje w wyniku złośliwej transformacji (karcynogenezy) komórek pigmentowych. Nie ma też wątpliwości, że procesowi temu sprzyjają przede wszystkim intensywne działanie promieniowania ultrafioletowego (słonecznego lub sztucznego, np. w solariach; a zwłaszcza oparzenia słoneczne w dzieciństwie i wieku młodzieńczym), niska zawartość barwnika w skórze (jasna cera, piegi), obecność zmian barwnikowych na skórze oraz czynniki genetyczne2. Duże znaczenie ma też historia nowotworu: nie tylko jego przypadki wśród członków rodziny, ale i wcześniejsze występowanie u samego chorego czerniaka (co zwiększa ryzyko 8-10 razy) lub innego nowotworu złośliwego skóry, w tym raka podstawnokomórkowego lub kolczystokomórkowego3. To zresztą nie koniec listy (patrz ramka pt. "W kręgu chorób"). Wszystkie te dość dobrze poznane czynniki ryzyka nie dają jednak odpowiedzi na pytanie o mechanizm rozwoju czerniaka. Innymi słowy: co takiego dzieje się w melanocytach, że zmieniają się w komórki rakowe? Amerykańscy naukowcy wierzą, że odkryli proces biochemiczny, którego skutkiem jest przekształcenie zdrowych komórek skóry w nowotworowe. Przekonują, że w rozwój czerniaka zaangażowane są mechanizmy immunologiczne, w wyniku których organizm zamiast zwalczać chorobę, pomaga w jej w rozwoju. Przyczyną tych zaburzeń ma być białko nazywane RXR (retinoid-X-receptor). Jeżeli jest ono obecne we właściwej ilości, wspomaga działanie układu odpornościowego wobec tkanek skóry - zwłaszcza melanocytów. Kiedy DNA tych komórek ulegnie uszkodzeniu, RXR umożliwia ich usunięcie z organizmu. Jeżeli jednak ekspresja tego białka jest zbyt niska, mechanizmy immunologiczne zostaną zahamowane, a uszkodzone melanocyty będą zalegać w organizmie, z czasem przekształcając się w czerniaka4. Być może zatem testy określające poziom ekspresji RXR będą w przyszłości skutecznym sposobem identyfikowania osób zagrożonych rozwojem czerniaka. Gen czerniaka Entuzjazm może jednak być przedwczesny, ponieważ mechanizmy biochemiczne zachodzące w melanocytach wydają się bardziej złożone, co pokazują kolejne badania. Przedmiotem zainteresowań naukowców jest przekaźnictwo związane ze znajdującym się na tych komórkach receptorem genu MC1R, który jest zaangażowany w ochronę skóry przed skutkami promieniowania ultrafioletowego. To MC1R ma być aktywowany po ekspozycji na słońce, wpływać na ilość produkowanej melaniny i naprawę uszkodzeń DNA w melanocytach Defekty tego receptora zmniejszają zatem zdolność obrony przed skutkami narażenia na UV, a obserwuje się je zwłaszcza u osób z jasną cerą i tendencją do oparzeń, co może wyjaśniać ich większe narażenie na czerniaka5. Co ciekawe, to występująca u 1-2% populacji mutacja w MC1R odpowiada za rudy kolor włosów, który również sprzyja zachorowaniu6. Z drugiej strony w ok. 10% przypadków rodzinnego występowania czerniaka największą rolę odgrywają geny CDKN2A (p16) oraz CDK4. I wreszcie prawie 50-60% chorych na uogólnionego czerniaka wykazuje mutację genu BRAF, która prowadzi do niekontrolowanego podziału komórek nowotworowych (zarówno ograniczenia ich apoptozy, jak i nasilenia potencjału replikacyjnego oraz zdolności naciekania tkanek i tworzenia przerzutów)7. Czerniak i znamiona Podczas gdy naukowcy stopniowo odkrywają kolejne biochemiczne sekrety czerniaka, przeciętnego obywatela zdecydowanie bardziej interesują aspekty praktyczne - przede wszystkim objawy, na które powinien zwrócić uwagę, by możliwie jak najszybciej zdiagnozować raka. I tutaj również praktyka okazuje się trudniejsza od teorii. Powszechnie uznaną metodą profilaktyki jest w tym przypadku regularne obserwowanie wszelkich wykwitów na skórze - duża ilość znamion barwnikowych (melanocytowych), znamiona dysplastyczne oraz duże (>20 cm średnicy) znamiona wrodzone (tzw. kąpielowe) należą bowiem do najważniejszych czynników ryzyka. Choć większość z nich jest łagodna i niegroźna, mogą ulec zezłośliwieniu. Naukowcy pokusili się nawet o liczbowe określenie tej zależności. Prawdopodobieństwo czerniaka ma rosnąć o 2-4% z każdym kolejnym znamieniem, a skrupulatna analiza skóry prawie 3,7 tys. bliźniaczek rasy kaukaskiej wykazała, że ich ilość na prawym ramieniu jest czynnikiem pozwalającym oszacować ogólną liczbę - jeśli wynosi co najmniej 11, na całym ciele może być ich ponad 100, co istotnie zwiększa ryzyko czerniaka8. Istotna jest jednak nie tylko liczba podejrzanych zmian, ale i ich wygląd. Nowotwory najczęściej rozwijają się bowiem z tzw. znamion atypowych, których cechy określane są za pomocą kryteriów ABCDE (od angielskich słów: asymemetry - asymetryczne; borders - nieregularne, czyli nierówne, zamazane lub ząbkowane brzegi; color - barwa ciemniejsza od pozostałych lub niejednolita, z odcieniami czerni, brązu, czerwieni, szarości lub błękitu; diameter - rozmiar powyżej 5 mm; evolution - ewolucja zmiany, czyli np. unoszenie się ponad skórę). Problem jednak w tym, że standardowa metoda ABCDE nie zawsze się sprawdza. W zasadzie pozwala na właściwe zakwalifikowanie jedynie połowy czerniaków, z pominięciem tych wczesnych (mniejszych niż 5 mm), guzkowych (które nie są nieregularne), bezbarwnikowych oraz tych w obrębie skóry owłosionej głowy9. Innymi słowy, ta klasyfikacja w praktyce pozwala wykryć jedynie zaawansowane nowotwory! Profilaktyka czerniaka Co zatem zrobić, aby nie przeoczyć melanomy? Podstawą są regularne badania skóry u dermatologa, wykonywane w dobrym oświetleniu oraz z uwzględnieniem okolic trudno dostępnych (głowa, stopy, przestrzenie międzypalcowe, okolice narządów płciowych i odbytu). To istotny element profilaktyki, o której więcej piszemy w tekście pt. "Uprzedzić ruchy wroga". Najbardziej zalecanym badaniem jest dermoskopia. Wykorzystywane w tej metodzie dermatoskopy umożliwiają obejrzenie naskórka i skóry właściwej w 10-krotnym powiększeniu (a wideodermatoksopy - nawet w 100-krotnym). Pozwala to osiągnąć czułość na poziomie 81,3% i swoistość aż w 94,6%, co w efekcie umożliwia wykrycie wczesnego czerniaka10. Wszystkie zmiany odróżniające się od pozostałych oraz budzące wątpliwość są kwalifikowane do usunięcia, czyli tzw. biopsji wycinającej, a następnie zostają poddane mikroskopowemu badaniu histopatologicznemu. Od jego wyniku zależy dalsze postępowanie/ Oko w oko z czerniakiem I jeszcze jedna, być może największa pułapka. Wbrew powszechnemu przekonaniu czerniak to nie tylko nowotwór skóry. Może rozwinąć się w każdej części ciała, w której obecne są melanocyty. Najczęstszą pozaskórną lokalizacją melanomy jest oko. I tutaj również liczby okazują się względne: choć czerniak gałki ocznej stanowi tylko 3,7% wszystkich przypadków, to ma duży potencjał do przerzutów, jest przyczyną 13% zgonów z powodu melanomy, a do tego stanowi 70% wszystkich nowotworów gałki ocznej u białych dorosłych ludzi11. Najczęściej dotyczy naczyniówki oka. Głównymi objawami w tej lokalizacji są zaburzenia i ubytki pola widzenia, pojawiają się również błyski (fotopsje), podrażnienie i ból oka. Zwykle nowotwór ma kopulasty lub grzybiasty kształt i przyjmuje kolor od ciemnobrązowego do postaci bezbarwnikowej. Guz może też powodować odwarstwienie siatkówki. Głównym czynnikiem ryzyka nowotworu w obrębie naczyniówki są znamiona barwnikowe i niebiesko-szare znamię Ota w naczyniówce. Wykazano także związek między jasnym kolorem tęczówki, jasną karnacją skóry i skłonnością do powstawania opalenizny a jego ryzykiem12. I choć naturalne promieniowanie UV wydaje się kluczowym problemem, badania w tym zakresie są niejednoznaczne. W niektórych z nich ekspozycję na promieniowanie UV określono jako niezależny czynnik ryzyka czerniaka naczyniówki i ciała rzęskowego, ale nie znaleziono dowodów na związek między nim a czerniakiem spojówki i tęczówki. Bibliografia P. Rutkowski (red.). Złośliwe nowotwory skóry. Gdańsk: Via Medica, 2014; J. Didkowska, U. Wojciechowska, W. Tarkowski i wsp. Warszawa: Nowotwory złośliwe w Polsce w 2012 roku, Centrum Onkologii - Instytut, 2014. The Ochsner Journal 2010; 10 (2): 56-65 Semin Cutan Med Surg 2010; 29 (4): 204-9 PLoS Genet. 2014; 10(5): e1004321 Molecular Cell 2014; 54 (6): 999 Mol Cell. 2013; 51 (4): 409-22 J Transl Med 2012; 10: 85; Int J Nanomedicine 2015; 10: 3131-46 Br J Dermatol 2016; 174 (2): 312-8 J Oncol 2015; 65 (6): 501-516 Journal of the European Academy of Dermatology 2004; 18 (6): 665-9 Cancer 2005; 103 (5): 1000-7; J Epidemiol Community Health 2001; 55 (5): 338-9 Arch Ophthalmol 2006; 124 (1): 54-60 Int J Cancer 2002; 101 (2): 175-82; Ophthalmology 2005; 112 (9): 1599-607; Cancer Res 2000; 60 (14): 3757-60; Int J Clin Exp Pathol 2013; 6 (7): 1230-44 Ophthalmology 2003; 110 (11): 2223-34 J Dermatol Case Rep 2014; 8 (3): 60-6 Int J Clin Exp Pathol 2012; 5 (8): 739-53 Am Fam Physician 2001; 63 (7): 1359-68 Med Rodz 2006; 2: 45-53 Br J Dermatol 2002; 204: 259-261; Dermatol 2002; 204: 259-261 Int J Dermatol 2015; 54 (9): 1023-9 Jedna z metaanaliz nie potwierdziła takiej zależności w żadnym przypadku raka gałki ocznej, ale autorzy innego eksperymentu przekonują, że nowotwór ten nie pojawia się równomiernie w kuli, jaką tworzy naczyniówka, a jego rozkład odpowiada najbardziej naświetlonym jej regionom w okolicy plamki żółtej, malejąc wraz z oddalaniem się od niej13. Mimo tych wątpliwości noszenie okularów przeciwsłonecznych to wciąż standard profilaktyki - zwłaszcza że podstawową metodą leczenia w przypadku zaawansowanej choroby powodującej ślepotę zajętego oka jest enukleacja, czyli operacja polegająca na usunięciu gałki ocznej. Nie ma ona jednak przewagi nad brachyterapią, czyli radioterapeutyczną techniką leczenia, polegającą na bezpośrednim napromienianiu zmian chorobowych przez umieszczenie źródła promieniowania w guzie lub jego sąsiedztwie14. Niewidoczny czerniak Trzecią co do częstości lokalizacją są błony śluzowe. Wówczas nowotwór pojawia się w obrębie jamy ustnej (ponad połowa przypadków), przewodu pokarmowego (w szczególności odbytnicy) lub układu moczowo-płciowego. Taki czerniak dość długo nie daje objawów. Później wygląda jak płaska zmiana o charakterze plamki lub jest nieznacznie uniesiony. Ma przy tym nieregularne zabarwienie: może przybierać kolor brązowy i czarny, białoszary, fioletowy i czerwony, a nawet być bezbarwny15. Na późniejszym etapie czerniak błon śluzowych unosi się, a w efekcie pojawiają się obrzęk, owrzodzenie, krwawienie i ból. Objawy te nie są jednak charakterystyczne, co znacznie opóźnia diagnostykę. Nic dziwnego, że nawet w 25% w momencie rozpoznania stwierdza się przerzuty do węzłów chłonnych, a rokowania są jeszcze gorsze niż w przypadku raka skóry: wskaźnik 5-letniego przeżycia wynosi zaledwie 25%16. Co istotne, ze względu na lokalizację (miejsca nieeksponowane na promienie słoneczne) w tym przypadku trudno mówić o UV jako przyczynie rozwoju nowotworu. Tak naprawdę nie wiemy dziś, co mu sprzyja - zwłaszcza że pojawia się też np. w żołądku czy jelicie cienkim, które są pozbawione melanocytów. Czerniak na skórze Jak widać, czerniak lubi wędrować po ludzkim ciele. Nawet w swojej podstawowej, skórnej postaci bywa nieprzewidywalny. W jej obrębie wyróżnia się bowiem kilka podtypów, z których największe znaczenie kliniczne mają czerniak szerzący się powierzchownie, guzkowy, z plamy soczewicowatej oraz podpaznokciowy. To ten pierwszy jest najczęstszy - stanowi ok. 70% wszystkich przypadków tego nowotworu17. Charakteryzuje się promienistym i powierzchownym rozprzestrzenianiem się guza początkowo w naskórku, później w warstwie brodawkowej i siateczkowej skóry właściwej. Może pojawiać się w dowolnej lokalizacji, szczególnie w miejscach wystawionych na intensywną, przerywaną ekspozycję na promieniowanie ultrafioletowe (u kobiet zwykle są to kończyny, a u mężczyzn - tułów). Stosunkowo łatwo zauważyć również czerniaka guzkowego - to widoczna, czarna lub niebieska zmiana na skórze, która po prostu przybiera nieco inny kształt (rośnie pionowo, jest zatem bardziej wypukła). Pojawia się zwykle u osób starszych, w różnych miejscach, rośnie szybko, jest symetryczna. Z kolei czerniak z plamy soczewicowatej w przeciwieństwie do pozostałych form wiąże się ze skumulowanym, przewlekłym, przekraczającym 20 lat narażeniem na promieniowanie ultrafioletowe (co bardziej przypomina nieczerniakowe nowotwory skóry), występuje na skórze uszkodzonej przez słońce, a często jest poprzedzony wieloletnim występowaniem plamy soczewicowatej. Zwykle występuje w obrębie głowy i szyi18. Czerniak pod paznokciem I wreszcie czerniak akralny, występujący na dłoniach, stopach i pod paznokciami, choć w populacji kaukaskiej stanowi marginalny odsetek przypadków, jest ciekawy z kilku powodów. Po pierwsze, jego przyczyny owiane są tajemnicą. Nie wykazano, by znaczenie miały czynniki genetyczne, a rola promieniowania słonecznego wydaje się ograniczona - zwłaszcza w przypadku czerniaka aparatu paznokciowego, ponieważ płytka pełni tu funkcję protekcyjną. W wielu przypadkach (do 80%, okazuje się, że chorzy mieli wcześniej do czynienia z urazem palca. Co więcej, rak częściej rozwija się w obrębie kciuka i palucha - najbardziej narażonych na obrażenia. Taka zależność nie do końca jest jasna, ale być może ma związek z czynnikiem wzrostu fibroblastów, którego ekspresję wykazano zarówno w gojących się ranach, jak i czerniakach19. Po drugie, zdaniem włoskich badaczy właśnie rak rozwijający się w obrębie stopy może być najbardziej agresywną formą, a nawet niezależnym czynnikiem negatywnego rokowania - przynajmniej w porównaniu do nowotworu zlokalizowanego na nogach20.
czy z czerniaka wyrastają włoski
