W Polsce nadal ogromna ilość działek, na obszarze których znajdują się słupy energetyczne i przebiegają linie przesyłowe zarówno naziemne, jak i podziemne, nie posiada w tym zakresie uregulowanego stanu prawnego. Mowa tu o służebności przesyłu, a brak tego otwiera drogę do uzyskania odszkodowania. Odszkodowanie za słupy energetyczne, czyli co to jest służebność przesyłu? Jest to ograniczone prawo rzeczowe, które jest związane z przedmiotową nieruchomością. Powinno to być ustanowione w formie aktu notarialnego. W przypadku niedopełnienia takich formalności przez właściciela linii przesyłowej działka jest wykorzystywana do przesyłu energii elektrycznej bezpłatnie, a właścicielowi działki należy się odszkodowanie. Zgodnie z obowiązującym prawem odszkodowania za słupy można się domagać na 10 lat wstecz. Warto zaznaczyć, że większa część systemu elektrycznego w Polsce powstała bez udzielonej przez właściciela działki zgody. Słupy energetyczne zostały postawione albo na podstawie tylko ustnych ustaleń, albo w wyniku jednostronnych dyspozycji przedsiębiorstw energetycznych. Tego rodzaju działania otwierają przed właścicielem działki możliwości wysuwania następujących roszczeń: wypłata odszkodowania za słupy energetyczne ustanowienie służebności gruntowych albo przesunięcie lub usunięcie linii z obrębu działki przymusowy wykup działki z uwagi na znaczny spadek jej wartości rynkowej. Więcej informacji o słupach energetycznych i innych sprawach związanych z energetyką znajdziesz na Jakie dokumenty należy zgromadzić? Zanim rozpoczniemy całą procedurę ubiegania się o odszkodowania za słupy, należy dokładnie zbadać czy stojące na działce słupy, faktycznie rzecz biorąc, postawiono bez podstawy prawnej. Należy zatem w pierwszej kolejności zajrzeć do księgi wieczystej, a dokładniej do jej drugiego działu. Tam ewentualnie będzie wpis służebności, co oznacza brak podstawy do wypłaty odszkodowania za słupy energetyczne. Jeśli w księdze nie znajdziemy zapisu o służebności przesyłu, to kolejnym krokiem powinno być wystąpienie do zakładu energetycznego o udostępnienie dokumentacji, na podstawie której dokonano zajęcia nieruchomości. Przykładowo może to być decyzja administracyjna, którą podjęły organy jeszcze poprzedniego ustroju. W przypadku wydania takiej decyzji trzeba się upewnić, czy został o niej poinformowany właściciel nieruchomości i czy wyraził zgodę na posadowienie linii (jest to wymagane od 1985 roku). Jak przebiega proces odszkodowawczy? Jeżeli z analizy w/w dokumentów wynika, że zakład energetyczny w sposób bezprawny postawił słup energetyczny, to właściciel działki ma prawo domagać się wypłaty odszkodowania. Zaleca się najpierw załatwienie sprawy polubownie i w tym celu należy wystosować pismo do przedsiębiorstwa energetycznego z wnioskami o wypłatę odszkodowania i ustanowienie służebności. Jak pokazuje jednak praktyka, odpowiedź na takie pisma jest zazwyczaj negatywna. Warto jednak skorzystać z tej opcji, zanim zdecydujemy się na drogę sądową. Jeśli nie uda się polubownie załatwić sprawy to właścicielowi działki, na której znajduje się słup energetyczny, pozostaje złożyć pozew do sądu. Należy pamiętać, że roszczenie może obejmować okres tylko dziesięciu ostatnich lat (wcześniejsze lata ulegają przedawnieniu) albo trzech lat (w przypadku przeznaczenia działki na działalność gospodarczą). Załącznikami pozwu powinien być odpis z księgi wieczystej oraz mapa ukazująca przebieg linii energetycznej. Ponadto, w postępowaniu sądowym właściciel nieruchomości ma prawo domagać się ustanowienia służebności. Zakład energetyczny wówczas wypłacając wynagrodzenie właścicielowi będzie miał możliwość utrzymywać słupy na danej działce. Odbiorcy energii mogą także domagać się wypłaty odszkodowania za brak prądu. O tym, jak można je uzyskać można przeczytać tutaj Jaka jest wysokość odszkodowania za słupy? Obliczeniem wysokości odszkodowania zajmuje się biegły. Przedstawia dokument, w którym wylicza, ile powinien otrzymać właściciel działki. Pod uwagę bierze się: stawkę czynszu dzierżawy działki (nie cen sprzedaży) tylko tę część działki, gdzie znajduje się słup energetyczny oraz teren, nad którym przechodzą linie. pas gruntu, który jest uzależniony od napięcia linii energetycznej (po obu stronach osi linii; im większe napięcie, tym szerszy pas gruntu) rodzaj i klasę gruntu (odszkodowanie jest wyższe w przypadku działek budowlanych). W ten sposób ustalana jest miesięczna kwota odszkodowania za słupy. Przypomnijmy, że rekompensata może być wypłacana za maksymalnie dziesięć lat.